రాజుల కోటలు

మన ఆంధ్ర ప్రాంతాన్ని అనేక రాజవంశాలు, విదేశీయులు క్రీస్తుపూర్వం రెండో శతాబ్దం నుంచి 18వ శతాబ్దం వరకు పరిపాలించారు. అందులో శాతవాహనులు, ఇక్ష్వాకులు, విష్ణు కుండినిలు,వేంగీ చాళుక్యులు, చోళులు ,కాకతీయులు, రెడ్డి రాజులు, విజయనగర రాజులు, గజపతులు ,బహుమనీ సుల్తాన్లు, మొగలులు, ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ, బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం వారు ముఖ్యులు. 

అయితే వీరిలో చాలామంది రాజ్యాలను స్థాపించి కోటలను నిర్మించి పరిపాలించేవారు. ఒకప్పుడు అత్యంత వైభవంతో వెలిగిపోయిన ఈ కోటలు మనకిప్పుడు పర్యాటక ప్రదేశాలుగా మిగిలిపోయేయి. 

అసలు కోట అంటే ఏమిటనే సందేహం మనలో చాలామందికి కలుగుతుంది. కోట అంటే రాజులు నివాస ఉండే కట్టడం. అక్కడి నుంచే రాజు రాజ్యాన్ని పరిపాలించేవాడు. శత్రువుల నుండి దేశాన్ని రక్షించడం కోసం సురక్షితమైన కట్టడం ఇది. ఇందులో రాజు తన పరివారంతో కొలువుతీరి ఉండేవాడు.

అలా ఆంధ్ర ప్రాంతాన్ని పరిపాలించిన అనేకమంది రాజవంశాలు సిమెంటు ఇటుక కూడా తెలియని రోజుల్లో అంత భారీ ప్రాంగణాలు ఎలా నిర్మించారనేది ముఖ్య విషయం.

 నిజంగా వారి దూర దృష్టికి తార్కిక దృష్టికి నిర్మాణ కౌశల్యానికి జోహార్లు చెప్పకుండా ఉండలేం. 

  అయితే మనం పర్యాటకులుగా ఆ కోటని సందర్శించినప్పుడు కనీసం దానిని ఎవరూ నిర్మించారనే విషయం మన జ్ఞాపకాలలో భద్రపరచుకోవడం చాలా మంచి విషయం. మన కంటికి ఏదైనా అందమైన వస్తువు అరుదైన వస్తువు కనిపించినప్పుడు ఫోటోలు తీసి పెట్టుకుంటూ ఉంటాం. ఇటువంటి చారిత్రక కట్టడాల సందర్శించినప్పుడు దానిని నిర్మించిన వారి పేరు చరిత్ర కూడా కొంచెం తెలుసుకోవడం అవసరం. 

కోటలు చారిత్రక సంపద. మన సంస్కృతికి వారధి. జాతికి వన్నె తెచ్చే కట్టడాలు. అయితే ఇప్పుడు ఆంధ్రప్రదేశ్ లో ఉన్న రాజుల కోటల గురించి తెలుసుకుందాం. 

1. గుంటూరు జిల్లా

కొండవీడు కోట:

రెడ్డి రాజుల కాలానికి చెందిన కోట. ప్రకృతి దృశ్యాలకు, గుట్టల మధ్య నిర్మాణానికి పేరుగాంచింది.

2. కర్నూలు జిల్లా

కర్నూలు కోట:

విజయనగర సామ్రాజ్య కాలానికి చెందినది. తుంగభద్ర నదీ తీరాన ఉన్న ఈ కోట మంచి రక్షణ వ్యవస్థతో ప్రసిద్ధి.

ఆలంపూరు కోట:

చాళుక్యుల కాలానికి చెందిన ఆలయాల సముదాయానికి సమీపంలో ఉంది.

3. చిత్తూరు జిల్లా

చెంగల్రాయ కోట (చెంగలమ్మ కోట):

తిరుపతి సమీపంలో ఉన్న ఈ కోట చోళుల మరియు విజయనగర పాలకుల నిర్మాణ శైలిని చూపుతుంది.

కాళహస్తి కోట:

శైవ భక్తుల దృష్టిలో ముఖ్యమైన కాళహస్తి ఆలయం సమీపంలో ఉంది.

4. విశాఖపట్నం జిల్లా

బోర్ర గుహల సమీపంలోని కోటవలస కోట:

బ్రిటిష్ కాలంలో నిర్మించిన మిలటరీ కోటగా ఉపయోగపడింది.

5. అనంతపురం జిల్లా

గుత్తి కోట

హిందూపురం సమీపంలోని ఈ కోట విజయనగర కాలానికి చెందినది. మలయాల వేశ్య అనే కథనంతో కూడిన పురాణాత్మక ప్రాచుర్యం ఉంది.

6. శ్రీకాకుళం జిల్లా

బొబ్బిలి కోట:

బొబ్బిలి రాజుల ఘౌరవానికి, బొబ్బిలి యుద్ధానికి చిహ్నంగా నిలిచిన కోట.

పార్వతీపురం కోట (నెల్లిమర్ల సమీపంలో):

ఆలయంలో పురాతన శిల్పకళను చూస్తాం.

7. విజయనగరం జిల్లా

విజయనగరం కోట:

జమీందారీ పాలనకు కేంద్రంగా ఉన్న ఈ కోట విజయనగర సంస్కృతి, శిల్పకళకు ప్రతీక.

8. కడప జిల్లా

బెల్లం కోట:

మొఘల్ శైలిలో నిర్మించిన ఈ కోట కడప సమీపంలో ఉంది.

9. నెల్లూరు జిల్లా

ఉదయగిరి కోట:

1,000 అడుగుల ఎత్తులో ఉండే ఈ కోట ప్రాకృతిక రక్షణతో ఉండి పలు రాజుల పాలనలో ఉండింది.

ఇతర ప్రాచీన కోటలు:

గంధికోట (కడప): పెన్నా నది ఒడ్డున “ఆంధ్రప్రదేశ్‌ లోని గ్రాండ్ కేనియన్”గా ప్రసిద్ధి.

పెనుకొండ కోట (అనంతపురం): విజయనగర సామ్రాజ్యానికి క్షణిక రాజధాని.

తాడిపత్రి కోట: శిల్పకళకు ప్రసిద్ధి.

ఈ కోటలు చారిత్రక, భౌగోళిక, సాంస్కృతిక ప్రాముఖ్యతను కలిగి ఉండి, పర్యాటకాలకు, పరిశోధనలకు ఎంతో ఉపయోగకరంగా నిలుస్తున్నాయి.